Chính kiến bất đồng

.

Ở một góc đường Ratchaprarop, Bangkok chúng tôi gặp một người lái xe taxi. Anh ở độ tuổi ngoài 40 và nói được tiếng Anh. Chúng tôi bảo muốn đi ăn cơm. Anh lái xe đi vòng vèo rồi rẽ vào một ngõ nhỏ, nơi có một quán cơm “bình dân”.

Chúng tôi mời anh vào ngồi ăn cùng. Trên bàn, tôi hỏi anh một câu bâng quơ như với tất cả những người Thái nói được tiếng Anh khác: “Anh là áo vàng hay áo đỏ?”. Đó là đầu năm 2015, bà Yingluck Shinawatra vừa bị buộc phải từ chức thủ tướng ít lâu và cuộc đấu tranh giữa những người áo đỏ (ủng hộ nhà Shinawatra) và những người áo vàng vẫn còn đang rất căng thẳng. Anh lái taxi cười trừ im lặng một lúc rồi gõ tay lên bàn. Chiếc bàn ăn màu đỏ. Anh nói rất nhỏ: “Tôi màu này, nhưng đừng nói to ở đây. Madame chủ quán là màu vàng. Tôi không muốn tranh cãi. Tôi quý madame chủ quán lắm. Bà ấy cũng quý tôi”.

Sau anh tâm sự thêm, rằng anh là con nhà nông dân. Người nông dân Thái thì ủng hộ anh em nhà Shinawatra như một lẽ tất nhiên. Cuộc đối đầu của những người áo vàng và áo đỏ Thái Lan đã dai dẳng suốt cả thập kỷ qua. Họ không dễ chịu với nhau: những cuộc biểu tình của hai phe luôn có dáng dấp của những cuộc nổi dậy; có gạch đá, có tiếng súng và thậm chí là cả những vụ ám sát bằng súng bắn tỉa. Bangkok đã nhiều phen chìm trong bạo lực, với những chiến lũy dựng trên phố. Nhưng ở đó, trong một quán cơm nhỏ của khu Ratchaprarop, tôi vẫn thấy hai con người bình thường yêu mến nhau theo một lẽ rất thông thường của cuộc sống. Một vị khách quen và một “madame chủ quán”.

Anh lái xe có lý tưởng chứ: anh là con nhà nông dân - là một người áo đỏ, những người luôn cảm thấy phải chịu bất công trước phe áo vàng, những nhà tư sản Bangkok. Nhưng anh thậm chí không muốn nói to trong quán của bà. Anh đã đi vòng vèo mấy con phố để đưa khách đến đây, nơi madame áo vàng chủ quán.

Cứ mỗi lần chứng kiến một cuộc tranh luận trên mạng là tôi lại nhớ đến người lái taxi hiền hiền ấy. Ở anh, có một sự phân biệt rất rõ ràng giữa “quan điểm” và “nhân cách”. Anh có thể mặc bất kỳ màu áo nào, nhưng đó chỉ là quan điểm chính trị của anh. Và madame chủ quán, tôi tin, cũng biết anh là áo đỏ. Họ đã cư xử với nhau không dựa trên sự đồng nhất hay khác biệt về quan điểm chính trị.

Những người mang quan điểm đối lập không cần phải coi là kẻ thù. Tất nhiên, không phải ai cũng mang được tinh thần ấy. Nhiều người vẫn sẵn sàng đánh đồng “quan điểm” và “nhân cách”; sẵn sàng lăng mạ cá nhân những người nêu quan điểm khác biệt. Tôi biết những cây viết đã chìm trong cơn trầm cảm trước cuộc “ném đá” của dư luận sau bài của họ. Một vị tiến sĩ tôi quen được gọi là “thần kinh lảm nhảm” sau khi nêu quan điểm về sự khác biệt giữa xã hội phương Tây và Việt Nam.

Tôi nhìn thấy cả những bản “bêu tên” ai ủng hộ một cô ca sĩ đang bị nhiều người ghét như là một danh sách kẻ thù... Và tất nhiên, nhân thân của tôi cũng thường xuyên trở thành đề tài sỉ vả trên mạng sau các bài viết không phù hợp quan điểm của nhiều người.

Nếu “mâu thuẫn và giải quyết mâu thuẫn là tiền đề của phát triển” - như Marx nói - thì chúng ta đang làm ngược lại, là tạo ra thêm mâu thuẫn (về cá nhân) bên cạnh mâu thuẫn quan điểm. Ở Bà Rịa - Vũng Tàu, cách đây không lâu có một người bị giết sau một cuộc tranh cãi rằng con bò trên lon nước bò húc là đực hay cái. Có thể ma men đã làm việc đó, hoặc có thể đó là biểu hiện đỉnh điểm của một văn hoá coi chính kiến đối lập là kẻ thù.

Người ta có thể thù ghét nhau vì quan điểm. Nhưng người ta cũng có thể chọn sống như người lái xe tôi đã gặp ở Bangkok, phân biệt rõ quan điểm và con người. 


Đức Hoàng (theo vnexpress)